Cohousing Bijgaardehof maakt plannen bekend

In Sint-Amandsberg krijgt de voormalige Malmarfabriek een nieuwe bestemming als collectief woonproject. In 'Bijgaardehof' zal er plaats zijn voor 57 woonunits en een wijkgezondheidscentrum. Bijgaardehof wordt daarmee het grootste cohousingproject van het land. Onder begeleiding van sogent - het Gentse stadsontwikkelingsbedrijf - werkten de toekomstige bewoners de afgelopen maanden intensief samen aan de plannen voor hun nieuwe thuis. BOGDAN & VAN BROECK vertaalde de ideeën in een concreet masterplan.

Vlakbij station Gent-Dampoort bevindt zich de oude Malmarfabriek, een voormalig metaalverwerkend bedrijf. Sedert de jaren 1870 was hier industrie gevestigd was. Maar sinds Malmar in 1997 verhuisde naar de Gentse Kanaalzone, wachtte de imposante site op een totaal nieuwe bestemming.

De voorbije jaren kreeg de oude Malmarsite, onder impuls van zowel sogent als de Stad Gent, al een serieuze heropleving. Met het Bijgaardepark kreeg de buurt er een gevarieerd en avontuurlijk park bij. Bewoners konden hun tuin uitbreiden, er kwam een nieuwe woonkavel en het voormalige stationsgebouw langs de Forelstraat werd tot kinderdagverblijf omgetoverd. De herbestemming van het eigenlijke fabrieksgebouw wordt het sluitstuk van de transformatie van de site.

Het interieur van het fabrieksgebouw in 2007, foto (c) Claerhout

De oude Malmarfabriek ligt ingesloten op een ietwat grillig perceel, waardoor het zich minder leent voor een klassieke verkaveling met privétuinen. Het is wel geschikt voor compacte woonvolumes rondom een gedeelde tuin. Na eerdere geslaagde cohousingprojecten bleef sogent ook vragen krijgen naar geschikte locaties voor gemeenschappelijk wonen. Dit alles gaf de doorslag om hier volledig in te zetten op een gemeenschappelijke woonvorm, gecombineerd met een functie gericht op de buurt.

Het noordelijke deel van de oude fabriek wordt omgebouwd tot een collectief woonproject: het Bijgaardehof. De totale oppervlakte van de fabriek, voorbehouden voor de woonontwikkeling, bedraagt 5.000m². Het deel van het gebouw dat aansluit op het Bijgaardepark maakt plaats voor een uitbreiding van dat park.

In 2015 lanceerde sogent een zoektocht naar geïnteresseerde bewoners en organisaties die graag aan het project wilden meewerken. Meer dan 70 gezinnen of personen en enkele buurtfuncties stelden zich kandidaat voor een plekje op de site. Sogent selecteerde de kandidaten op basis van hun visie voor de site en de meerwaarde voor de buurt. Cohousinggroep ‘De Spore’, cohousing ‘Wijgaard’, woongroep ‘Biotope’ en het wijkgezondheidscentrum Kappellenberg hadden het beste voorstel.

Voor de aanpak van dit uitzonderlijke project koos sogent resoluut voor een participatief traject. De geselecteerde kandidaten werkten onder begeleiding van het stadsontwikkelingsbedrijf én een externe coördinator (Trizone in samenwerking met Space-Lab) het masterplan voor de site ruimtelijk uit. Op die manier ontwierpen de toekomstige bewoners en gebruikers mee hun eigen plek in de stad.

Er werden meer dan vijftig vergaderingen georganiseerd waarin de groepen mee beslisten over gedeelde ruimten, gezamenlijk parkeren, het te halen energieniveau, enz. Een intensieve periode, maar met een eindresultaat waar iedereen vol trots achter staat.

Voor de opmaak van dit masterplan stelde sogent in 2016 het ontwerpteam BOGDAN & VAN BROECK aan. Dit is het architectenbureau van Oana Bodgan en Leo Van Broeck, de huidige Vlaamse bouwmeester. Het team integreerde het industriële verleden van de site met de kenmerkende bakstenen muren en typerende sheddaken in een hedendaags, ingetogen en architecturaal verantwoord geheel. Dit creëert een uniek en sfeervol karakter, passend bij de historiek van de plek. In sterke dialoog tussen de ontwerppartners BOGDAN & VAN BROECK, LAND, NEY en VK, de toekomstige bewoners en alle betrokken partijen wordt er voor gezorgd dat de site optimaal verbonden wordt met de omgeving.

Een aparte werkgroep ‘duurzaamheid’ werd opgericht en bestelde een studie om uit te zoeken hoe ook de energieopwekking collectief kon gebeuren. Op die manier konden de groepen goed afgewogen keuzes maken. De energiestudie die is uitgewerkt voor het Bijgaardenhof, heeft onder meer een serie varianten bestudeerd van warmtepompen in combinatie met collectieve grondboringen.

Het is de eerste keer dat de Stad Gent samen met het ontwerpteam, de bewoners en gebruikers van bij de start van het project een energieconcept uitwerkt.

Dit project loopt in samenwerking en met de financiële ondersteuning van de provincie Oost-Vlaanderen.

Het werk eindigt uiteraard niet bij het masterplan. De groepen ondertekenen eerstdaags de koopoptie op de gronden van sogent. Daarna gaat elke groep aan de slag met het ontwerpteam om hun eigen gebouw verder vorm te geven. De gedeelde ruimtes en de gemeenschappelijke tuin worden ook samen ontworpen. De groepen hopen eind dit jaar samen een bouwvergunning in te dienen en te starten met de werken in 2018. Tegen 2020 zouden de 57 gezinnen en het wijkgezondheidscentrum hun vaste stek krijgen in het project.

Informatie

• Barbara Dubaere, communicatieverantwoordelijke sogent, tel. 09 269 69 75, e-mail barbara.dubaere@sogent.be

Bevoegd