Gent heeft een van de beste erfgoeddepots ter wereld in de Ghelamco Arena
jpg
Al sinds 2017 zijn de Gentse musea bezig met een grote erfgoedverhuizing: maar liefst 90.000 stukken verhuizen van verschillende opslagplaatsen naar twee nieuwe erfgoeddepots. Een ervan is de state-of-the art geklimatiseerde opslagruimte die binnenkort in gebruik genomen wordt in de Ghelamco Arena, onder de familietribune. Het is een van de beste depots ter wereld.
De Gentse musea beschikken over een omvangrijkere collectie aan kunst en erfgoed dan wat er wordt tentoongesteld. Een groot deel van de collectie wordt daarom opgeslagen in depots, tot het opnieuw tentoon wordt gesteld of uitgeleend wordt voor exposities aan musea in binnen- en buitenland. Tot nog toe werden de stukken bewaard in de depots van de musea zelf of in een zevental andere depots verspreid over de stad. De bewaring van die collecties gebeurde niet altijd in ideale omstandigheden en een bepaald stuk terugvinden was vaak niet evident. Een grote erfgoedoperatie drong zich op om het rijke Gentse patrimonium te waarborgen voor toekomstige generaties.
'Onze kunst en erfgoedcollecties verdienen het om in optimale omstandigheden bewaard te worden: de collecties zijn van onschatbare waarde en vormen het kloppend hart van de musea. Ze vertellen de geschiedenis van onze stad en haar bewoners en nu kunnen we deze collecties op een goeie manier doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen.'
Annelies Storms, Schepen van Cultuur
Twee erfgoeddepots
Alle stukken werden schoon gemaakt, gefotografeerd, geregistreerd, verpakt en werden overgebracht naar twee nieuwe erfgoeddepots: een in de haven en een in de Ghelamco Arena. Het depot in de haven is al langer in gebruik. Daar komen objecten die minder gevoelig zijn voor klimaatschommelingen: objecten uit metaal, glas, aardewerk. Er is ruimte voor 7.500m³ aan objecten.
jpg
jpg
Het depot in de Ghelamco Arena spreekt het meest tot de verbeelding, net omdat het onder de voetbaltribune zit. Het depot bevindt zich onder de familietribune en het is een state-of-the-art geklimatiseerde depotruimte voor ruim 3.000 m³ aan objecten. Daar komen de meest kwetsbare objecten uit papier, hout, textiel of kunststof. De constructie van het depot is trillingvrij, dus voetbalsupporters mogen hard met de voeten blijven stampen als er gescoord wordt.
'Met de opening van dit nieuwe, geklimatiseerde depot onder de Ghelamco Arena is de laatste fase ingezet van een nooit eerder geziene verhuisoperatie van verschillende depots naar twee centrale depots. Kunst en erfgoed onder een voetbaltempel is uniek en spreekt tot de verbeelding. Met dit depot scoren we wereldwijd!
Annelies Storms, schepen van Cultuur
Vanaf half mei 2018 zullen de eerste stukken vanuit de Leopoldskazerne naar het depot verhuisd worden. De laatste stukken komen in februari 2019 vanuit De Wereld van Kina naar de Ghelamco Arena. In april 2019 is de volledige verhuisoperatie afgerond.
jpg
jpg
Goeie bouwkunde, kleine installatie
Het depot in de Ghelamco-arena beschikt over de hoogste bewaarkwaliteit volgens de internationale richtlijnen ASHRAE klasse AA met een unieke klimaatbenadering volgens het PauseBox principe. Doordat het depot bouwkundig en bouwfysisch optimaal gebouwd is, zijn er nauwelijks correcties voor temperatuur en relatieve vochtigheid nodig.
De relatieve luchtvochtigheid wordt constant gemonitord en wordt op een passieve manier stabiel gehouden doordat verstoringen worden buitengehouden. Er is geen techniek aanwezig om die te regelen: wanneer de deur gesloten wordt, ontstaat een evenwicht tussen de materiaalvochtigheid van de objecten en de relatieve luchtvochtigheid. Vergelijk: in een traditioneel depot wordt veel lucht ingeblazen, waarvan een deel direct van buiten wordt gehaald. De lucht moet daardoor continu op de juiste conditie worden gebracht, zowel voor temperatuur als vocht. Voor ruimten waar mensen verblijven is dat een verplichte keuze (luchtkwaliteit, afvoeren van CO2 en toevoeren van zuurstof), maar collecties verbruiken geen zuurstof en hebben daardoor ook geen verse buitenlucht nodig. Door deze verversing weg te laten, wordt zeer veel energie bespaard. Ruimten waar mensen in werken worden uiteraard wel geventileerd.
De klimaatinstallatie doet alleen aan grensbewaking: alleen als de grenzen benaderd worden zal er een geleidelijke ingreep in de temperatuur plaatsvinden. 90 tot 95% van de tijd is er geen techniek aan het werk in de depotruimte. Jaarlijks kost de klimaatbeheersing in het hele depot maximaal een euro per vierkante meter.
Het depot geeft bescherming tegen alles wat enigszins denkbaar is: tegen dieven en vandalen, tegen beestjes en ongedierte, tegen water, licht, straling en vervuiling. Het is bijna onmogelijk maar indien er toch brand zou uitbreken wordt er stikstof in de ruimte gespoten, waardoor de brand meteen gesmoord wordt. Door de speciale klimaatinstallatie en alle bijkomende beschermingsmaatregelen mag dit depot als een van de beste depots ter wereld beschouwd worden.
Het depot heeft een oppervlakte van 2.500m², goed voor 3.000m³ ruimte en voor 20.000 hanteermomenten uit zeven verschillende musea.
jpg
jpg
Musea
Alle Gentse stedelijke musea waren betrokken bij dit project: het Huis van Alijn, MIAT, Design Museum, STAM, S.M.A.K., MSK, maar ook Historische Huizen en de Wereld van Kina verhuizen binnenkort hun stukken naar het erfgoeddepot onder de Ghelamco-arena. Ter gelegenheid van de opening stellen ze een aantal interessante objecten voor uit hun collectie die binnenkort zullen verhuizen naar het nieuwe depot.
Design MuseumGent gaf designer en filmmaker Alexandre Humbert de opdracht om een film te maken. Hij ging achter de schermen van de collectie om de verhuis naar de nieuwe depots vast te leggen. De film geeft een podium aan ‘the unchosen’: de 21.813 objecten die niet tentoongesteld zijn in het museum, maar evengoed aandacht verdienen. The Unchosen van Alexandre Humbert is vanaf 18 mei 2018 te zien in de nieuwe collectiepresentatie Object Stories. Een kijk op de collectie.
Christoph Neerman, die de verhuis van de collectie in S.M.A.K. in goede banen leidt, kiest een bijzonder werk om in de kijker te zetten. 'Ed Templeton, een Amerikaanse kunstenaar, had hier een paar jaar geleden een tentoonstelling. Hij praatte toen veel met erfgoedbewaker Gilbert. Het resultaat was dat Templeton ter plekke een werk creëerde op basis van wat Gilbert hem vertelde.' Het verhaal ging over WereldoorlogII die Gilbert als kind had meegemaakt. 'S.M.A.K. kocht dit werk uiteindelijk aan voor in de collectie. Het heeft iets bijzonder om dat werk te verhuizen, want het is een fantastisch verhaal dat op die manier werd vereeuwigd', aldus Christoph.
De wereld van Kina zet enkele vogels in de kijker. Het natuurmuseum voor kinderen en jongeren heeft op dit moment 633 opgezette vogels in het eigen depot. Die verhuizen nu naar de Ghelamco Arena. Maar toch blijven ze hun verhaal vertellen in het museum. Met het nieuwe project ‘Susketweet’ wordt de vogelcollectie toegankelijk gemaakt voor blinden en slechtzienden. Enkele van de vogels die verhuizen, krijgen een koperen en 3D-replica. Acteurs spreken ook een stem in voor de vogels. Zo worden ze de hoofdrolspelers in een tast- en hoorspel voor kinderen.
Het STAM toont een toepasselijk object op deze plek: een stoel uit het Jules Ottenstadion, de oude thuishaven van voetbalploeg AA Gent. Het stadion werd in 2013 afgebroken en het STAM heeft zich er in de laatste maanden van het oude stadion op toegelegd om het gebouw én wat zich daarin afspeelde, kwaliteitsvol op beeld te laten vastleggen. Verhalen van supporters en buurtbewoners werden geregistreerd en het stoeltje is een deel van dat verhaal.
Kostenplaatje
De inrichting, het onderhoud en het beheer van het centraal erfgoeddepot in de Ghelamco Arena werd door de stad toevertrouwd aan TMVW. TMVW werkte hiervoor samen met Helicon Conservation Support. Helicon zorgde voor de inventarisatie van alle erfgoedobjecten, het ontwerp en de inrichting van het erfgoeddepot, de verhuis van de objecten en de plaatsing in het depot. En zal ook in de toekomst blijven instaan voor het onderhoud van de technische installaties.
De Stad Gent betaalt aan TVMW een jaarlijkse vergoeding van 1,3 miljoen euro. Deze vergoeding omvat de beschikbaarstelling van de ruimte, de afschrijving van de inrichting, het onderhoud, herstellingen en de energiekosten.
