Stad Gent en MSK reageren op bezorgdheid over Lam Gods

Op maandag 5 maart 2018 kondigden Vlaams minister-president Geert Bourgeois en minister van Cultuur Sven Gatz aan dat ze een spoedoverleg zullen organiseren om de bezorgdheid omtrent de panelen van het Lam Gods weg te nemen. De Stad Gent en het MSK gaan graag op deze uitnodiging in, om toe te lichten welke maatregelen en investeringen er reeds gebeurd zijn en nog zullen gebeuren.

Het Lam Gods is hét pronkstuk van Gent. De gebroeders Van Eyck schilderden dit unieke altaarstuk in 1432. Het is een hoogtepunt van de Vlaamse Primitieven en een mijlpaal in de kunstgeschiedenis. Jaarlijks bezoeken duizenden mensen van overal ter wereld de gerestaureerde panelen in de Sint-Baafskathedraal, die in 2017 meer bezoekers dan ooit mocht verwelkomen. Maar liefst 933.341 mensen bezochten de kathedraal en wellicht ook het Lam Gods. In november 2017 werd het Lam Gods nog verkozen tot meest geliefde kunstwerk van de Vlamingen.

Sinds 2012 worden de panelen van het Lam Gods gerestaureerd in het MSK. In 2020 komt er een nieuw bezoekerscentrum in de Sint-Baafskathedraal en is er het Van Eyckjaar. Het MSK zal dan uitpakken met de grootste en meest ambitieuze Van Eyck-tentoonstelling ooit. De Stad Gent is zich bewust van het iconische aspect van dit werk én het enorme belang van dit werk voor de stad. De Stad en het MSK doen er dan ook alles aan om het werk in optimale omstandigheden te bewaren en te restaureren.

De Stad Gent en het MSK delen de bekommernis omtrent het Werelderfgoed met Vlaams minister-president Geert Bourgeois en minister van Cultuur Sven Gatz. De Stad Gent en het MSK kijken dan ook uit naar dit overleg, waar ze hun volle medewerking aan zullen verlenen en zullen antwoorden op de geopperde bekommernissen.

Klimaatbeheersing binnen de restauratieruimte

De Stad Gent en het MSK nemen de acclimatisatie en de beveiliging van alle kunstwerken in het MSK -en het Lam Gods in het bijzonder- zeer ernstig. Klimaatgegevens binnen het hele museum, en uiteraard ook voor het restauratieatelier, worden automatisch geregistreerd binnen museum en bij de stedelijke Dienst Facility Management (FM). Meermaals per dag, ook in het weekend, worden ze manueel nog eens extra gecontroleerd door het museum. Mogelijke problemen worden onmiddellijk gesignaleerd aan de technische wachtdienst, en opgelost door de technische ploeg van de Dienst FM of de respectievelijke externe firma, die verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van de installaties.

Met het oog op de grote Van Eyck-tentoonstelling in 2020 investeert de Stad Gent 800.000 euro in de acclimatisatie van het MSK. De eerste fase daarvan werd gerealiseerd in 2017,  in 2018 staat onder andere de vernieuwing van de stoomketels op het programma.

Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) wijst in een interne brief die gepubliceerd werd in de pers op een recente bruuske daling van de luchtvochtigheid binnen de restauratieruimte op 19 februari 2018. Dit was echter een uitzonderlijke en tijdelijke situatie en het gevolg van een samenloop van omstandigheden.

Op zondag 18 februari 2018 was er brandalarm om 19.40 uur. De gastoevoer werd onmiddellijk automatisch afgesloten, waardoor alle ketels uitvielen, en dus beide stoomketels. Enkele minuten later waren G4S en de brandweer ter plaatse.  Zij deden een volledige controleronde. Toen vastgesteld werd dat er geen sporen waren van brand, geur noch rook, werd het alarm opnieuw gewapend en het gebouw afgesloten. Op maandag 19 februari 2018 om 7.15 uur werd door een medewerker van het MSK vastgesteld dat de waarden in alle zalen zeer laag waren. Er werd onmiddellijk actie ondernomen, waarop de externe firma ter plaatse kwam. Rond 8.15 uur werd stoomketel 1 opnieuw opgestart en tegen 11 uur waren de waarden genormaliseerd.

Daarnaast wordt melding gemaakt van mogelijke problemen van lokale luchtbevochtigers in het atelier, sinds december aan de orde. Deze worden dagelijks gecontroleerd door personeel van zowel KIK als MSK. Volgens het KIK zou het hoge kalkgehalte in het leidingwater de bevochtigingsleidingen verstoppen. Het water dat gebruikt wordt door de stoomketels van het MSK wordt automatisch en permanent op hardheid gecontroleerd, wanneer de hardheidswaarden te hoog worden geeft dit automatisch een alarm. Hier zijn geen afwijkingen gemeten.  We zullen daarom extra laten onderzoeken  wat dit probleem heeft kunnen veroorzaken.

Voor 2018 is budget ingeschreven voor:

1. Aanpassing protocol van de wachtdienst: de controle van de HVAC-installatie wordt verankerd in de rondgang na een alarm, zodat ook de heropstart en het juist functioneren van deze installaties zeker mee gecontroleerd worden
2. Bouwkundige maatregelen

• Plaatsing van bijkomende glazen deuren om de verschillende museumruimtes meer van elkaar te scheiden, wat de conditionering zal verbeteren
• Vernieuwing van de stoomgeneratoren. Dit gebeurt deze zomer. Deze zullen dubbel zoveel capaciteit hebben als de huidige ketels en zullen elkaars back-up zijn. Er wordt een full omnium contract voor vijf jaar met de leverancier afgesloten, en er zijn duidelijke Service Level Agreements met de fabrikant (bv. binnen de acht uur ter plaatse om problematieken te verhelpen)
• Vernieuwen van ventilatoren door EC Fans. Deze zijn bedrijfszekerder en zorgen ervoor dat FM veel gerichter kan ventileren en inblazen. Hierop worden ook meetsystemen voorzien
• Daarnaast voorzien we in bijkomende meetpunten voor wat temperatuur en vochtigheid betreft een verdere automatisatie met een eigen webserver waardoor ook van op afstand alles nog beter gemonitord kan worden.

Alles samen zal de stad Gent in 2017 en 2018 bijna 800.000 euro geïnvesteerd hebben in de conditionering van het MSK.

Op 12-13 februari 2018 was er een alarm. Dit werd veroorzaakt door het accidenteel indrukken van een noodknop in zaal 3, een menselijke fout dus. Hierdoor was er aan de administratieve balie een overvalalarm, dat werd vastgesteld door de baliemedewerker.  Dit werd onmiddellijk conform het calamiteitenplan opgevolgd en toen bij controle bleek dat het om loos alarm ging, werd het incident afgemeld. Daardoor kwam noch G4S noch de politie ter plaatse.

Het MSK beschikt over een uitgebreid evacuatieplan en calamiteitenplan waarin alle procedures staan uitgeschreven en waarin ook expliciete aandacht gaat naar het Lam Gods en de evacuatie daarvan bij eventuele incidenten. Het MSK zal iedereen die in het MSK tewerkgesteld is nog eens briefen omtrent deze bestaande plannen en procedures.

De Stad Gent en het museum hechten zeer groot belang aan de acclimatisatie en de beveiliging van de museumcollectie en de restauratie van het Lam Gods in het bijzonder. In 2017 en 2018 wordt alles samen ongeveer 800.000 euro geïnvesteerd in de acclimatisatie-installaties en het gebouw. Het voorval van 18 februari 2018, dat zorgde voor een te lage luchtvochtigheid, was te wijten aan een uitzonderlijke samenloop van omstandigheden. Bovenop de reeds geplande structurele investeringen worden daarom ook de bestaande controleprotocols aangepast, zodat dit in de toekomst zeker kan vermeden worden.

Informatie

• Lien Braeckevelt, Pers en communicatie kabinet Schepen Annelies Storms, gsm. 0486 91 18 21, e-mail lien.braeckevelt@stad.gent

Bevoegd