Masterplan voor verbouwing Huis van Alijn is klaar

Het huis van Alijn wil ook in de toekomst verder inzetten op interactie met het publiek. Die focus heeft niet alleen inhoudelijke, maar ook ruimtelijke gevolgen. Zo zou het museum toegankelijker moeten worden, zeker ook voor rolstoelgebruikers. Het museumparcours kan logischer en enkele ruimtes kunnen beter worden benut. Stadsontwikkelingsbedrijf sogent en OYO Architects maakten een masterplan op voor de ruimtelijke reorganisatie. Een uitdagende oefening die een veelbelovend resultaat opleverde.

Het Huis van Alijn, het 'museum van het dagelijkse leven' aan de Kraanlei, staat voor een subtiele, maar toch grondige transformatie.

Sogent kreeg de opdracht van de stad om een masterplan op te maken voor de ruimtelijke reorganisatie van het Huis van Alijn. Het stadsontwikkelingsbedrijf liet zich daarvoor bijstaan door OYO Architects uit Gent.

De geschiedenis van de site gaat terug tot in de 14de eeuw en leest als een middeleeuws liefdesdrama. Simon Rijm, een rijke patriciërszoon, vermoordde zijn liefdesrivaal Hendrik Alijn. Om genade te krijgen moest hij een godshuis voor arme vrouwen oprichten en onderhouden. Zo werd het Kinderen Alijns Hospitaal, ook wel Sint-Katharinahospitaal genaamd, gebouwd in 1363.

Het bestond aanvankelijk uit slechts acht houten woningen en een kapel. Twee eeuwen later werd het godshuis heropgebouwd in steen en uitgebreid tot achttien woningen rond de binnentuin en tien huurpanden aan de Kraanlei. In de 19de eeuw werd de site in gebruik genomen als beluik voor arbeiders. In 1941 kocht de Stad Gent het gebouw. Twee jaar later werd het beschermd als monument. Sinds 1962 is het pand ingericht als museum met een waardevolle historische volkskundige collectie.

In 2000 veranderde het museum van naam en startte het Huis van Alijn met een nieuwe missie en visie. Meteen werd ook een nieuwe museumpresentatie geopend. Hiervoor werden een aantal minimale bouwtechnische ingrepen gedaan om het gebouw toegankelijker te maken en meer geschikt als tentoonstellingsruimtes.

Links: de binnentuin met zicht op de kapel, eerste helft 20ste eeuw. Rechts: zicht op de gevelrij aan de Kraanlei, vermoedelijk jaren 1930-1940 © Stad Gent, De Zwarte Doos, Stadsarchief

Om het museum klaar te stomen voor de toekomst, zijn er drie ingrepen nodig: een verbeterde toegankelijkheid, een beter aansluitend museumparcours en een optimaler ruimtegebruik.

Er werd gezocht en gepuzzeld. Na negen scenario’s die door sogent en de architecten werden uitgewerkt, kwam er een uit de bus die aan de verwachtingen van alle betrokken partners (Huis van Alijn, brandweer, toegankelijkheidsambtenaar en monumentenzorg/onroerend erfgoed) voldeed.

Verbeterde toegankelijkheid

Ten eerste zal de toegankelijkheid van het museum op verschillende manieren verbeterd worden.

Opvallend is dat het museum een nieuwe hoofdingang krijgt ter hoogte van huis nummer 67 aan de Kraanlei. Deze ingang wordt drempelloos en dus ook rolstoeltoegankelijk. Bezoekers zullen hier meteen het onthaal, de ticketverkoop, de vestiaire, het sanitair en de museumshop vinden. Valide bezoekers zullen nog steeds de binnentuin kunnen betreden via het poortje aan de Kraanlei, waar de huidige ingang zich bevindt. De binnentuin wordt heraangelegd en uitgerust met een rolstoeltoegankelijke zone.

De nieuwe hoofdingang zal rechtstreeks toegang bieden tot een nieuwe circulatiekern met lift en traphal. Die worden gebouwd op de plaats van de achterbouwsels van huis 65 (de apotheek) en huis 67 aan de Kraanlei. Op deze plek zal de toevoeging de minste impact hebben op het beschermd monument. De bovendakse liftkoker zal hier immers niet te zien zijn vanaf de Kraanlei. Via de lift en traphal zullen ook de verdiepingen van de kapel kunnen bereikt worden, wat een grote meerwaarde betekent.

Aansluitend museumparcours

Ten tweede wordt er werk gemaakt van een beter aansluitend museumparcours. Het huidige parcours wordt op verschillende plaatsen onderbroken. Dat is voor bezoekers niet altijd logisch en praktisch. Om dat euvel op te lossen, worden er verschillende ingrepen voorzien.

Op het gelijkvloers wijkt het museumcafé (dat zich nu in de vleugel aan de Corduwanierstraat bevindt) uit naar de rechtervleugel. Zo ontstaat er een ononderbroken L-vormig geheel voor de tentoonstellingen in de linkervleugel en de vleugel aan de Corduwanierstraat. Naast het museumcafé wordt in de rechtervleugel nog een aparte vergaderruimte voorzien. Op de eerste verdieping wordt een beglaasde passerelle toegevoegd tussen de vleugel aan de Corduwanierstraat en de rechtervleugel. Ook tussen de linker- en rechtervleugel wordt een doorsteek gerealiseerd, net boven het portaal aan de Kraanlei. Op die manier wordt het museum op de eerste verdieping rondom rond verbonden en dus het tentoonstellingsparcours ononderbroken.

Visualisatie van de passerelle (links) en de lifkoker (rechts), ontwerp (c) OYO Architects.

Ruimtes optimaliseren

Ten slotte werd gezocht naar een optimaler gebruik van enkele ruimtes. Het poppentheater van ‘Pierke van Alijn’ verhuist van de zolderverdieping van de vleugel Corduwanierstraat, naar het gelijkvloers van de kapel. Die locatie laat een betere evacuatie toe en is meteen een leuker kader voor de voorstellingen. Op de tweede verdieping van de kapel komt een multifunctionele ruimte. De derde verdieping kan dienst doen als archief.

Op het gelijkvloers van de vleugel aan de Kraanlei worden de Koninklijke Bond der Oost-Vlaamse Volkskundigen, kortweg de KBOV, , het kenniscentrum Studio Alijn en leeszaalvoorzieningen ondergebracht.

Burelen en berging voor het personeel van het Huis van Alijn blijven in de huisnummers 69 en 71 langs de Kraanlei.

Dit masterplan is de ideale vertrekbasis om de reorganisatie van het museum te concretiseren en uit te voeren in een volgende fase. De totale kost voor de renovatie en restauratie van de gebouwen inclusief alle erelonen en de btw wordt geraamd op 10,5 miljoen euro. In deze raming zijn zowel de ingrepen van het masterplan op de site (lift, trappenhal en passerelle, …), de integrale aanpak van de gebouwen (de restauratie van museumgebouwen, kapel en drie panden met de kantoorruimtes, de heraanleg van de binnentuin, …) als de erelonen voor ontwerpteam inbegrepen.

De kost kan gespreid worden over een aantal jaren en er kunnen hiervoor nog subsidies aangevraagd worden. Weldra wordt er werk gemaakt van een erfgoedbeheersplan, waardoor er in de toekomst een erfgoedpremie van 80% verkregen kan worden voor de restauratiewerken.

Informatie

• Barbara Dubaere, communicatieverantwoordelijke sogent, tel. 09 269 69 75, e-mail barbara.dubaere@sogent.be
• Ann Van Nieuwenhuyse, directeur Huis van Alijn, tel. 09 269 42 07 , e-mail ann.vannieuwenhuyse@stad.gent

Bevoegd