Design Museum Gent presenteert nieuwe expo 'Fibre-Fixed. Composites in Design'

De steeds groeiende afvalberg, vervuilende bedrijfswagens, een verouderende bevolking: we hebben de komende jaren nogal wat problemen te tackelen. Eén oplossing komt alvast uit onverwachte hoek: nieuwe materialen. Van 26 oktober 2018 tot 21 april 2019 presenteert Design Museum Gent daarom de expo Fibre-Fixed. Composites in Design. De tentoonstelling toont hoe de combinatie van (bio)plastic en vezels ongeziene materialen oplevert.

Kunststoffen als epoxy, polyester of polypropyleen worden versterkt met vezels van koolstof, glas, vlas, hennep of hout. Dat huwelijk brengt composietmaterialen die de sterkte en stijfheid van vezels combineren met de lichtheid van plastic. Koolstofvezels zijn bijvoorbeeld even stijf als staal, maar wegen vijf keer minder. En dat inspireert designers.

Zo is minstens 85 % van de ecologische voetafdruk van een auto afkomstig door ermee te rijden. Het gewicht van de auto is hier de grote boeman: zwaardere auto’s verbruiken nu eenmaal meer energie. Nadat een tiental jaar geleden de eerste sportwagens met koolstofvezelcarrosserie en -chassis werden ontwikkeld, is de technologie nu rijp voor alledaagse modellen. Dat is echt nodig, want elektrische auto’s vragen door het extra gewicht van hun batterijen om een lichtere structuur. Door het gebruik van composieten kunnen auto’s als de FiF minibestelwagen bovendien een pak verder rijden met dezelfde hoeveelheid energie. Datzelfde principe geldt trouwens ook voor fietsen. De OKO E-bike van Biomega weegt bijvoorbeeld slechts 18 kilo door de integratie van de batterij en de spatborden in het composietframe. Nieuwe mobiliteitsconcepten en meer energie-efficiënte voertuigen, dus, voor een steeds urbanere samenleving.

Door het gebruik van steeds meer biogebaseerde vezels en bioplastics, wordt ook de ecologische voetafdruk verder verlaagd. Wie de Flax Chair van Christien Meindertsma in huis haalt, koopt een composiet van lokaal geteeld vlas met een polymelkzuur plastic (PLA). Dat maakt dat deze lichtgewicht stoel 100% biogebaseerd en volledig bioafbreekbaar is. Daarenboven wordt tijdens de productie geen materiaalafval gecreëerd. Een ander project dat het productie- en consumptieproces fundamenteel wil veranderen, is het Solid Textile Board van Really, een dochterbedrijf van het Deense Kvadrat. Zij gebruiken textielafval, minderwaardige stoffen en gerecycleerd textiel als grondstof voor hun composiet. Dat end-of-life katoen en wol wordt vermalen tot vezels en met een speciale binder geperst tot witte composietplaten. De kleuren van de buitenlaag zijn o.a. afkomstig van afgedankt denim. Een van de designers die aan de slag ging met de platen, is het Londense Raw-Edges Design Studio. Zij schraapten de blauwe buitenlaag deels weg om zo de gelaagdheid van het materiaal bloot te leggen in hun ontwerp Fine Cut.

Designers zijn niet alleen geïntrigeerd door de technische mogelijkheden van composietmaterialen. Hoe die eigenschappen het uitgangspunt kunnen vormen voor nieuwe inzichten en verhalen is even belangrijk. De hightech van composietmaterialen wordt dan verbonden met artistieke verbeelding, poëzie, tegendraadse schoonheid, ambacht en experiment. Zo experimenteren designers bijvoorbeeld met minder voor de hand liggende vezels als zeegras, dennennaalden, bananenschillen, artisjokstengels en zelfs vezelversterkt mycelium. Bij die laatste groeit een netwerk schimmeldraden van een zwam in een vezelhoudende biologische ondergrond. Het dradennetwerk groeit rechtstreeks in een mal, verteert het biologisch materiaal en behoudt de vezels. Eens de myceliumstructuur stevig is, wordt het groeiproces door dehydratatie stopgezet. Een ideaal materiaal voor een toekomst op Mars, zo redeneerden OurOwnSkin & Officina Corpuscoli. In opdracht van het MoMA maakten zij Caskia / Growing a Marsboot: een scenario waarin het zweet van astronauten wordt gefilterd en gecombineerd met de sporen van mycelium. Zo wordt composietmateriaal voor kleding en schoenen geproduceerd tijdens de reis in de ruimte. Made in Space.

De tentoonstelling Fibre-Fixed. Composites in Design brengt een veel uitgebreidere selectie van designprojecten met composietmateriaal. Van een uniek model van de Solar Impulse, het eerste vliegtuig dat op zonne-energie rond de wereld vloog, of vederlichte onderbeenprotheses tot ‘Vegan Design’: curatoren Ignaas Verpoest (KU Leuven) en Lut Pil (LUCA School of Arts) tonen de ontwikkelingen van de voorbije vijf jaar en presenteren te verwachten doorbraken voor de komende jaren.

Fibre-Fixed. Composites in Design is een cocreatietraject van de curatoren i.s.m. het Nederlandse designcollectief envisions dat in meerdere opzichten lijkt op het samenspel tussen verschillende materialen om tot composietmateriaal te komen. Het beeld van composieten vormt een passende metafoor voor de samenwerking tussen de diverse partijen. De tentoonstelling presenteert de uitkomst van een intensieve dialoog tussen een materiaalkundige, een kunst- en designhistorica, een designcollectief en het museum.

In de scenografie, vormgegeven door Tomas Dirrix van envisions, staan de projecten opgesteld als herkenbare objecten in een stedelijk landschap. Vanuit een centrale uitkijkpost overschouwt de toeschouwer een omgeving vol objecten uit composietmateriaal. Na de panoramische blik wordt er ingezoomd. De opstelling laat denkpistes in verschillende richtingen uitwaaieren en stimuleert om domeinen te verbinden die op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken hebben.

Op de benedenverdieping, onder het landschap, is een labo-context gecreëerd: door de integratie van onderzoeksaspecten in een opstelling in labosfeer wordt verdere duiding gegeven bij de materialen, processen en concepten van de tentoongestelde projecten. Zo wil Fibre-Fixed. Composites in Design nieuwe inzichten bieden en creatief denken stimuleren. Sommige processen worden ook op een poëtische wijze voorgesteld, zoals de groei van mycelium in de film One Day/Four Seconds van Wim van Egmond of de recyclage en bewerking van textiel tot textielcomposietmateriaal in de publicatie en animatie A Single Sample. Really van Christien Meindertsma. Workshops en lezingen vullen het labo aan en bieden extra gelegenheden om het materiaal concreet te ervaren.

Op 25 oktober 2018 tussen 15.30 en 18 uur presenteren enkele designers en ingenieurs uit de expo hun project tijdens een lezingennamiddag. Graag vooraf aanmelden bij liroz.haim@stad.gent. Ignaas Verpoest geeft een inleiding op het tentoonstellingsconcept en modereert de talks.

• Tim Duerinck (BE – instrumentenbouwer en docent KASK) A new age in violinmaking, expanding the craft to create new unique sounding instruments
• Erez Nevi Pana (IL – designer-expert Vegan Design) Vegan Design - tracing morality in an integrated world
• Gert De Roover (BE – ingenieur en productontwikkelaar Exel Composites) Resilience
• Sanne Schuurman (NL – art director & co-founder envisions)envisions - products in process
• Bart Theys (BE – onderzoeker Departement Werktuigkunde KU Leuven) 3D printed composites: from design to functional drone in one day
• Torsten Robbens (BE – oprichter en bezieler Saroléa) Light is right. Belgium is leading the way in smart mobility solutions

In het boek dat naar aanleiding van de tentoonstelling wordt uitgegeven onder de redactie van Ignaas Verpoest en Lut Pil, komt een nog ruimere selectie recente voorbeelden van composietobjecten aan bod. Het boek is zo een vervolg op de tentoonstelling en bijhorende publicatie 'Van bakeliet tot composiet. Design met nieuwe materialen (Design Museum Gent, 2002)'. De publicatie is een uitgave van Design Museum Gent – Stichting Kunstboek en verschijnt december 2018. Het boek is vormgegeven door het grafisch ontwerpbureau Team Thursday van envisions.

De expo Fibre-Fixed. Composites in Design loopt van 26 oktober 2018 tot en met 21 april 2019 in Design Museum Gent, Jan Breydelstraat 5, 9000 Gent

Informatie

• Simon Adriaensen, Design Museum Gent - Communicatie, tel. 09 323 64 88, e-mail simon.adriaensen@stad.gent
• Sandra Plasschaert, Cats Communication - Press & PR, gsm 0479 35 10 39, e-mail sandra@catscommunication.be

Bevoegd