Gents ‘Actieplan Kraken’ is klaar

Het Gentse college van burgemeester en schepenen heeft op vrijdag 1 december 2017 haar ontwerp van ‘Actieplan Kraken’ afgewerkt. Het is gebaseerd op de ‘Kraakwet’ die op 18 oktober door de Kamer van Volksvertegenwoordigers werd goedgekeurd en op 16 november in voege ging. Het plan heeft drie pijlers. De bescherming van de woonst van elke Gentenaar staat centraal. Kraken is immers niet het juiste antwoord op een woonnood. Ook het opvang- en hulpverleningsaanbod en het strenger aanpakken van leegstand maken deel uit van het plan. In totaal omvat het plan 11 acties. Het Actieplan Kraken zal, zoals eerder reeds aangekondigd, met de gemeenteraadsleden worden besproken tijdens een themacommissie op 6 december.

De 'Wet betreffende het onrechtmatig binnendringen in, bezetten van of verblijven in andermans goed' (kortweg: ‘Kraakwet’) werd op 18 oktober 2017 door de kamer van volksvertegenwoordigers van het federale parlement goedgekeurd en op 6 november 2017 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De wet trad in werking op 16 november 2017. Ze stelt niet langer enkel het onrechtmatig binnendringen, maar nu ook het bezetten of bewonen van een woning strafbaar.

De Stad Gent had vanzelfsprekend al een uitvoerig beleid, op basis van de voorgaande wetgeving. Er werd al opgetreden tegen kraken, met heel wat preventieve en curatieve acties en de betrokkenheid van de Politiezone Gent, de Gemeenschapswachten, de Dienst Toezicht, de Dienst Preventie voor Veiligheid, de Dienst Outreachend Werken, de Dienst Wonen, de Juridische Dienst en het OCMW. Heel wat van die acties voldoen nog altijd aan de noden en worden dan ook voortgezet binnen het nieuwe ‘Actieplan Kraken’.

Gentenaars dienen hun huis zonder zorgen voor een korte of langere tijd te kunnen achterlaten, hun huis moet kunnen gerenoveerd worden of klaargemaakt voor verkoop. Kortom, iemands woning, waar men leeft en werkt, waar men thuis is, dient beschermd te worden.

Ook dat nieuwe actieplan vertrekt vanuit een geïntegreerde en integrale aanpak. Door een evenwichtige inzet op preventie, curatie en handhaving kan kraken zo veel mogelijk vermeden worden en kan er proactief en efficiënt opgetreden worden. Het plan gaat uit van drie pijlers met elk een aantal bijzondere actiepunten.

Het Gentse stadsbestuur kiest bewust voor een heldere aanpak die duidelijk zou moeten zijn voor elke burger, organisatie of dienst die met de kraakproblematiek aan de slag gaat.

Kraken is voortaan een misdrijf (al dan niet een klachtmisdrijf in het geval het respectievelijk over een bewoond dan wel een onbewoond pand gaat) en wordt kordaat aangepakt door Parket en politie. De burgemeester heeft hierin echter geen expliciete bevoegdheid. Daarnaast doet de Stad Gent er alles aan om het kraken van een woning te voorkomen. Waar kraken toch nog voorkomt, wordt de eigenaar ondersteund.

Actie 1: De politie treedt altijd op

Het Parket van de Procureur des Konings Oost-Vlaanderen publiceerde op 14 november 2017 haar omzendbrief over de Kraakwet. De wet zelf en de omzendbrief treden allebei in werking op 16 november. Het Parket stelt dat het bezetten of het kraken van een pand (bewoond of onbewoond) onder geen beding gedoogd kan worden.

De Kraakwet voorziet geen taak voor de bestuurlijke overheden. De misdrijven kaderen integraal in een gerechtelijk luik, of in een burgerlijke procedure voor de vrederechter. De politie krijgt via haar gerechtelijke opdrachtgever (zijnde dus het Parket) een officiële rol als handhaver.

De politie heeft voortaan nieuwe mogelijkheden om een pand binnen gaan om vaststellingen te doen en bezetters te identificeren. Het bezetten van een pand is altijd strafbaar, zowel bij een bewoond als een onbewoond pand; bij een onbewoond pand moet de eigenaar/huurder vooraf een klacht indienen bij politie. Het parket kan een bevel tot ontruiming bevelen. De eerste afweging of een pand al dan niet bewoond is gebeurt door de politie. Bij twijfel beslist het Parket.

Actie 2: Kraken opnemen in het Zonaal Veiligheidsplan

De burgemeester zal in de eerstvolgende Zonale Veiligheidsraad (op 9 maart 2018) de vraag stellen om de aanpak van kraken op te nemen in het Zonaal Veiligheidsplan. Hij zal bovendien vragen aan de bevoegde gerechtelijke instanties om specifiek aandacht te willen besteden aan het opsporen van criminele organisaties of personen die kraken op een georganiseerde wijze faciliteren of kraakpanden ter beschikking stellen.

Actie 3: Politiecontrole bij afwezigheden

Gentenaars kunnen vragen om bij patrouilles door politie en gemeenschapswachten extra aandacht te hebben voor woningen waarvan de bewoners voor significante tijd afwezig zijn. Deze dienstverlening bestond al en zal verder bekendgemaakt worden.

Actie 4: Gentenaars informeren d.m.v. een stedelijk ‘contactpunt kraken’

Dringende melding van een gekraakte bewoonde woning kan op het noodnummer 101. Het neerleggen van een strafklacht in het geval van een onbewoond pand kan gebeuren op elk politiecommissariaat. Daarnaast bouwt de Dienst Preventie voor Veiligheid een volwaardig ‘contactpunt kraken’ uit waar eigenaars en titelhouders terecht kunnen met vragen over de preventie van kraken of de aanpak ervan. Mailen kan nu al, naar overlast@stad.gent.

Actie 5: Overlast inperken

De Stad Gent zet al jaren alle bestuurlijke middelen in om woonoverlast te beperken, met inbegrip van overlast gelinkt aan kraakpanden. Op grond van artikel 135 § 2 van de Nieuwe Gemeentewet kan de burgemeester alle passende maatregelen nemen om de openbare veiligheid en de openbare gezondheid te vrijwaren. In de meest ernstige gevallen (waarin een acuut gevaar dreigt voor de openbare veiligheid en/of gezondheid) kan een woonverbod worden bevolen.

Actie 6: Monitoren, evalueren en bijsturen

Aangezien de nieuwe wetgeving een nieuwe classificatie van de misdrijven mogelijk maakt, zullen de politionele gegevens accurater worden, net als de gegevens van de stadsdiensten. Op die manier kan er een volledig zicht zijn op de kraakpanden in elk van de 13 grote en centrumsteden. De burgemeester zal daarom op het ‘Burgemeesteroverleg centrumsteden’ voorstellen om het Kenniscentrum Vlaamse Steden de opdracht te geven om één jaar na de invoering van de nieuwe wet een evaluatie op te maken van de kraakwet en de gevolgen voor de praktijk.

Actie 7: Het OCMW biedt hulp conform haar wettelijke opdracht 

De wetgever kent het OCMW in de nieuwe kraakwet de volgende opdracht toe: 'Het OCMW biedt, op de meest aangewezen wijze, aan om, binnen zijn wettelijke opdracht, hulp te bieden'. Die opdracht is niet fundamenteel anders dan de rol die het OCMW Gent voordien al opnam. Het is echter niet zo dat het OCMW de plicht heeft om uitgezette krakers te herhuisvesten, net zoals die plicht niet bestaat bij uitgezette huurders.

Krakers krijgen uitleg over de OCMW-hulpverlening en/of worden doorverwezen naar andere welzijnsdiensten. ‘s Avonds, ’s nachts of op feestdagen bekijkt het crisisteam van het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) binnen haar werking waar een uitgezet gezin een crisisbed kan krijgen.

Actie 8: Optimalisatie nachtopvang en opvolging woonproblematiek

Als het aantal uithuiszettingen door de nieuwe kraakwet zou stijgen, dan zal dat wellicht leiden tot een stijgende dakloosheid. Daarom monitort het OCMW het aantal bedden nachtopvang zeer nauwkeurig. OCMW Gent en CAW Oost-Vlaanderen onderzoeken op dit ogenblik of het aantal plaatsen voor gezinnen kan worden uitgebreid zodat Gentse gezinnen de nacht niet op straat moeten doorbrengen.

De Stad Gent startte, samen met alle stakeholders, de ‘Taskforce Wonen’ op, om bijkomende en nieuwe oplossingen te zoeken voor de woonnoden van mensen die in een financieel precaire situatie leven. Zeker in de onderste segmenten van de woningmarkt is het moeilijk om een betaalbare én kwalitatieve woning te vinden. Een antwoord bieden op deze uitdaging heeft een preventief effect op de kraakproblematiek.

Het stadsbestuur besliste om de personeelscapaciteit van de Dienst Toezicht te verhogen, om hen de mogelijkheid te geven om het leegstandsbeleid te versterken en de regie te voeren.

Actie 9: Optimaliseren van detectie en leegstand kordaat aanpakken

Elk vermoeden van leegstand wordt meteen onderzocht. De ambtshalve administratieve controles worden maandelijks uitgevoerd in plaats van driemaandelijks voorheen. Het ‘Meldpunt Leegstand’ wordt nog beter bekendgemaakt.

Een belangrijk instrument in de aanpak van leegstand is de leegstandsheffing, opgenomen in het gemeentelijk 'Belastingreglement op leegstaande woningen en gebouwen'. Het ontradend effect van de leegstandsheffing moet sterker, ongewenste of onbedoelde ontheffingen moeten vermeden worden. Indien nodig zal het reglement snel aangepast worden. Er wordt specifiek onderzoek gedaan naar:

• Wanneer leegstaande panden bezet/in gebruik genomen worden zonder een overeenkomst met de bezetter/gebruiker, dan kan dat niet leiden tot een ontheffing van de leegstandstaks. Er mag immers aangenomen worden dat elke bezetting of elk gebruik contractueel kan geregeld worden, zoals gebruikelijk is bij een ‘bezetting ter bede’. Op die manier kunnen de rechten en de plichten van de eigenaar en de bezetter of gebruiker geregeld worden. Het bewust laten gebruiken van een pand om de taks te ontlopen, zonder de verantwoordelijkheden vast te leggen van de eigenaar en de gebruiker, is niet wenselijk.

• Er kan geen ontheffing van de leegstandstaks gebeuren op basis van een oneigenlijke domicilie. In het verleden werd vastgesteld dat in leegstaande panden een persoon werd gedomicilieerd, zonder dat die effectief in het pand verbleef, enkel om leegstandstaks te vermijden. Dat soort situaties moet uitgesloten worden van de ontheffingsmogelijkheid.
• Er kan geen ontheffing van de leegstandtaks gebeuren op basis van de renovatie die oneigenlijk lang duurt, enkel ter vermijding van de leegstandtaks.

Actie 10: Leegstand vermijden door tijdelijke maatregelen

De projecten 'leegstaande sociale woningen' en 'doorgangswoningen' van het CAW, die leegstaande sociale woningen tijdelijk verhuren aan kwetsbare doelgroepen, worden voortgezet. Ook het project 'krottenbestrijding Sogent' gaat voort.

In de sociale huisvesting wordt versneld gerenoveerd. De Stad Gent investeerde daar al vijf miljoen euro in (gemiddeld 20.000 euro per woning, dus 320 woningen versneld gerenoveerd). Daarnaast zorgen de sociale huisvestingsmaatschappijen zelf ook voor heel wat investeringen voor renovatie. Tot slot werken die maatschappijen ook zelf met tijdelijke invullingen van leegstaande sociale woningen indien nodig.

De Stad Gent zal ook een ‘leegstandscoach’ aanstellen die eigenaars actief benadert om tot verhuur te komen.

Actie 11: Evaluatie van het Actieplan Kraken

Het actieplan zal na één jaar in de Commissie Algemene zaken, Intercommunales en  Algemeen Beleid geëvalueerd worden. De politie zal bij de presentatie van haar jaarrapport bijzondere aandacht besteden aan het fenomeen kraken.

Informatie

• Claude Beernaert, kabinetsattaché pers & communicatie, kabinet burgemeester Daniel Termont, gsm 0475 89 36 46, e-mail claude.beernaert@stad.gent

Bevoegd